Horren gaizki lo egiten dugu gaur egun?
Bai, lehen mailako arretako kontsultetan gero eta paziente gehiago iristen dira loak hartzeko arazoak dituztela, gaizki lo egiten dutela eta denbora gehiena nekatuta igarotzen dutela esanez, eta, gero eta gazteagoak dira.
Adikzioei buruzko Euskadiko 2023ko inkestan esaten dutenez, 2010az geroztik gora egiten ari da lasaigarrien kontsumoa adin-tarte guztietan, baina bereziki 65 urtetik gorakoetan. Txostenean nabarmentzen denez, emakumeek kontsumitzen dituzte gehien substantzia horiek adin-tarte guztietan, eta urteak igaro ahala, jaisten ari da kontsumitzen hasteko adina, hau da, gero eta jende gazteagoak kontsumitzen ditu lehen aldiz lasaigarriak.
Denok berdin lo egin beharko genuke?
"Lo egiteko denbora ideala eguneroko jarduerak normaltasunez egiteko aukera ematen diguna da"
Ez, noski ezetz. Gure organismoaren beharrak aldatzen doaz gure bizitzan zehar, eta ametsa, beraz, beste premia bat da.
Loaren kantitatea eta kalitatea aldatu egiten dira bizitzaren etaparen arabera, ez bakarrik adinagatik, baita faktore psikosozial batzuen, osasun fisikoaren eta emozionalaren arabera ere. Kezkaren eta insomnioaren arteko lotura agerikoa da, tentsioa eta estresa oso kaltegarriak dira loarentzat.
Ez gara hainbeste kezkatu behar lo egiten dugun ordu kopuruaz, lehen esan dudan bezala, aldatu egiten baita gure bizitzan zehar ditugun beharren arabera. Lo egiteko denbora ideala eguneroko jarduerak normaltasunez egiteko aukera ematen diguna da.
Zer onura ematen dizkio gure osasunari ondo lo egiteak?
Oso garrantzitsua da lo konpontzailea izatea; lo mota hori edukitzeak osasun-arazo larriak izateko arriskua murrizten du, hala nola diabetesa eta bihotzeko gaixotasunak, estresa gutxitzen du eta gogo-aldartea hobetzen du, argiago pentsatzen eta lana hobeto egiten laguntzen du, bai eta erabakiak hobeto hartzen ere.
Eta gaizki lo egiteak zer ondorio izan ditzake gure osasunean?
Gaizki lo egiteak suminkortasun-egoera sortzen du pertsonarengan, izaera aldatzen du, kontzentrazioa, oroimena eta errendimendua gutxitzen ditu zereginak egiteko orduan, eta denboran atseden ez-konpontzaile bati eusten badiogu, antsietate- edo depresio-nahasmendu bat garatzeko aukerak areagotu ditzake.
Zeintzuk dira behar bezala lo egiteko faktore erabakigarriak?
"Tailerrean modu zabalean eta batez ere praktikoan hitz egingo dugu loaren higienearekin lotutako gomendio bakoitzari buruz"
Loaren higienearekin lotutako gomendio asko daude. Guztiok ezagutzen ditugun betiko tipikoak daude: ohera lasai joatea, berandu arte ariketarik ez egitea, ezarritako errutina bat izatea... tailerrean modu zabalean eta batez ere praktikoan hitz egingo dugu horietako bakoitzari buruz.
Bir-afaria bai ala ez?
Oro har, ez da gomendatzen ohera joan aurretik bir-afaltzea edo jatea, horrek eragina izan baitezake loaren hasieran. Baina hori, gomendio guztiak bezala, pertsona bakoitzaren eta bere beharren araberakoa da. Pertsona batzuek, beren osasun-baldintzengatik, zerbait jan behar dute oheratu aurretik, edo beste egoera batzuk ere badaude.
Zer ez da jan-edan behar ohera joan aurretik?
Jakina, edari energetikoak edo estimulatzaileak ohera joan aurretik saihestu behar ditugu. Kafearen zaporea asko gustatzen bazaigu ere, hobe gosaritarako edo askarirako uztea. Era berean, oso ohikoa da infusioak hartzea lotara joan aurretik, baina horrek gauaren erdian esnatzea eragin dezake, edo, justu, komunera joateko loa hartzen ari garenean.
Batzuek 20:00ak edo beranduagora arte egiten dute kirola...
Kasu honetan, gomendio orokorra dago. Ariketa fisikoa egiteak aktibatu egiten gaitu eta esna mantentzen gaitu; horregatik, ez da gomendagarria lotara joateko orduan egitea. Hala ere, egunez jarduera fisikoa egitea onuragarria da loak hartzeko. Ez da ona ariketa fisikoa egiteko muga-orduak jartzea, dena pertsona bakoitzaren eta ohera joaten den orduaren araberakoa da.
Gure gizarteko ohitura batzuek ez dute laguntzen...
Ez, noski ezetz. Gure erritmo zirkadianoak, gure "erloju naturala" bezalakoak direnak, urte-sasoiaren arabera aldatu egiten dira, eta, beraz, esnatzeko edo oheratzeko ditugun modu naturalak egiten dira. Gaur egun, gure ametsa zaintzeko errutina zailtzen diguten ordutegiak ditugu, lanera goiz joatea, lanetik berandu irtetea, ordu-txikitan amaitzen diren telebista-saioak, iluntzeko zinema-ordutegiak, koadrilarekin jaiak edo afariak... Gauza horiek ezin ditugu aldatu, horregatik da hain garrantzitsua gomendioak ezagutzea, gure esku dagoena egin ahal izateko, hobetzeko.
Logelaren baldintzek badute eraginik?
"Lo egiten dugun giroa da loaren higienerako puntu garrantzitsuenetako bat"
Bai. Lo egiten dugun giroa da loaren higienerako puntu garrantzitsuenetako bat. Garrantzitsua da isiltasuna, argia murriztea, tenperatura eta hezetasun atsegina mantentzea... Gaur egun, disruptibo handienetako bat ditugu telefono mugikorrak. Lokartu aurretik sare sozialetan ohean scrolla egitea gero eta ohikoagoa da, eta horrek loa hartzerakoan kalte egiten digu, pantailek garuneko jarduera estimulatzen baitute.
Zelako tailerra eskainiko duzue?
Bi zatitan banatuta dago. Lehenengo zatia teorikoa da, eta loa zer den, zer garrantzia duen, loaren faseak eta bizitzan zehar nola aldatzen den komentatuko dugu. Lo-ezina zer den eta zer motatakoak diren ere esplikatzen dugu. Azkenik, loaren higiene-neurriez arituko gara, hau da, insomnioa duten pertsonek arazoa gutxitzeko eta lo normala errazteko har ditzaketen gomendioez (ohiturak, jarraibideak...). Hori guztia dinamikekin egingo dugu, atseginagoa izan dadin eta jasotako informazioa hobeto barneratu ahal izateko.
Bigarren zatia praktikoagoa da, erlaxazio-teknikez aritu gara, eta praktikan jarriko ditugu, hala nola arnasketa diafragmatikoa, muskulu-uzkurdura progresiboa eta irudimen gidatua.
Azkenik, Osakidetzak herritarren ahalduntzea errazteko dituen baliabideak gomendatzen ditugu, hala nola web-baliabideak, dagoeneko eskuragarri dagoen informazioa, etab.
Hitzaldia zeini zuzendutako dago?
"Tailerrak 30 bat plaza ditu eta dagoeneko bete da, baina herritarren eskaria egonez gero, errepikatu daiteke"
Herritar guztiei, bizitzako edozein etapatan eragina izan dezakeen arazoa baita. Soraluzen, osasun-etxearen, osasun-profesionalen eta Soraluzeko Udalaren bidez antolatu jaso dela tailerra. 30 bat plaza ditu eta dagoeneko bete da; baina herritarren eskaria egonez gero, berriro errepikatu daiteke.
Beste zerbait gehitu nahi baduzu...
Jendea animatu nahi nuke tailerrean izena ematera, adin guztietakoak, loaren higienea oso garrantzitsua baita osasunaren arlo guztietan, bai fisikoetan, bai emozionaletan... Tailer gehiago egin ditugu beste udalerri batzuetan, eta jendea pozik dago; beraz, gehiago egiten jarraituko dugu jendeak izena ematen badu.