Etxebizitzaren Euskal Behatokiak honako bi irizpideak aztertzen ditu udalerri edo barruti bat tentsio eremu izendatzeko:
- Hipotekaren edo alokairuaren kostuak aurrekontu pertsonalean edo bizikidetza-unitatearen aurrekontuan dituen batez besteko kargak, gehi oinarrizko gastu eta hornigaiek, familien batez besteko diru-sarreren edo batez besteko errentaren %30 gainditzea.
- Etxebizitza-merkatuko tentsio eremu izendatu aurreko bost urteetan etxebizitzaren erosketa- edo alokairu-prezioak izandako hazkunde metatuaren ehunekoa gutxienez %3 handiagoa izatea dagokion autonomia-erkidegoko kontsumo-prezioen indizearen hazkunde metatuaren ehunekoa baino.
Bada, behatokiak otsailean argitaratutako txosten eguneratuaren arabera, Soraluzek bete egiten du lehen irizpidea; hain justu, batez besteko alokairuak honako garapena izan du bost urteotan:
- 2017an 414,9 euro
- 2022an 490,9 euro
Beraz, bost urtean, alokairuaren errenta handitu da %18,3.
Alokairua ordaintzeko egin beharreko ahaleginari dagokionez, berriz, honakoak dira datuak:
- 2021ean, udalerriko familien urteko batez besteko errenta erabilgarria zen 33.147 euro.
- 2021ean, hileko batez besteko alokairu errenta 464,5 euro.
- Errenta ordaintzeko ahalegina: %26,2.
Bigarren irizpide hori, bada, gutxigatik ez du betetzen Soraluzek, kasu horretan, errenta ordaintzeko ahalegina %30ekoa izan behar baita.
Gipuzkoan zazpi udalerri dira tentsio eremu gisa izendatzeko bi irizpideetako bat betetzen dutenak:
Arrasate, Azkoitia, Irun, Donostia, Pasaia, Soraluze eta Tolosa.
Etxebizitzaren Euskal Behatokiaren txosten osoa HEMEN KLIKATUTA ikusgai.
Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailak emandako xehetasunen arabera, tentsio handiko eremu izendatu daitekeen eremua identifikatzen denean, ez da automatikoki izendatzen. Herriko Udalak horretarako borondatea agertu behar du eta udalaren eskumena erabiliz, modu formalean eskatu beharko du izendapena.
Prezioak mugatzeko aukera
Eremu bat tentsio handiko eremu izendatzen denean, egoera horretan jarraituko du hiru urtez, eta egoera hori urtero luzatu ahal izango da, izendapena eragin zuten inguruabarrek irauten badute eta egoera leheneratzeko edo hobetzeko bultzatutako jarduerak justifikatzen badira.
Eremu bat tentsio handiko eremu izendatzeak, berriz, oro har, alokairuaren prezioa mugatzea dakar; Etxebizitza Sailean jasotakoaren arabera, zehazki, honakoa dakar:
- Kontratua amaitzen zaien errentarientzat: errentariak urtean aparteko luzapena izateko aukera kontratua amaitu ondoren, indarrean dagoen kontratuaren baldintza berberetan. Urteko luzapenak, eta gehienez hiru.
- Errentari berrientzat: alokairuaren prezioa aurreko kontratuaren errentara mugatzen da, urteko eguneratze-klausula bat ezarrita. Modu horretan gehieneko igoera gehigarri batzuk ahalbidetzen dira legez ezarritako kasuetan.
- Azken bost urteetan alokatu gabe egon den etxebizitza baten errentarientzat: prezioak ezingo du gainditu erreferentziako prezioen indizeen sistemari jarraituz aplikatzekoa den gehieneko muga.
- Edukitzaile handientzat: hamar etxebizitza dituztenak izatetik tentsio handiko eremu izendatutako eremu berean bizitegi-erabilerako hiri-lurreko bost ondasun higiezin edo gehiago dituztenak pasatzeko aukera izango da, justifikazio-memoriak hala adierazten badu. Etxebizitza edukitzaile handi batena bada, prezioak ezingo du gainditu erreferentziako prezioen indizeen sistemari jarraituz aplikatzekoa den gehieneko muga.