Zu Kieven zinen lanean altxamendua gertatu zenean. Zer oroitzapen duzu egun horietatik?
Banku bateko langilea nintzen KievenMaidanizenez ezagutzen den ikasleen altxamendua gertatu zenean. Kaleko giroak asko egin zuen okerrera. Armak eskuan zituzten polizia ugari zebilen kalean eta herritarren kezka areagotuz zihoan egunetik egunera. Gure buruak arriskuan ikusten hasi ginen eta urduritasuna ere handia zen. Orain, Krimea eta Donbass eskualdeak astindu ditu gehien errusiarzaleen eta ukraniar gobernuaren arteko gerrak baina gatazkak Ukrania osoan izan du eragina.
Zer iritzi duzu zuk gertatzen ari denaren inguruan?
Ezintasun handia sentitzen dut. Nire herrialdea gerran dago, eta jende ugari ari da hiltzen. Edozein egunetan dei zaitzakete gerrara eta 19 urtetik goragoko mutilak behartuta gaude armadan sartzera. Horrek larritasun handia eragiten du: zure familia eta lagunak laga eta gerran parte hartzera behartuta zaudela sentitzeak… Horrek dakartzan ondorioekin. Nire herriko ezagun batek hanka biak galdu ditu. Zitazioa jaso eta desobedituz gero, kartzela zigorra jasotzen duzu eta kezka horrekin bizitzeak “deituko naute edo ez…” eguneroko bizimoduan eragiten du. Bizimodu ahalik eta arruntena eramaten ahalegintzen gara baina dena da zalantza eta larritasuna.
Hemen jasotzen dugun informazioa zuzena dela iruditzen zaizu?
Iristen den informazioa, manipulatua eta interesatua da duda gabe. Adibidez hedabideek diote ukraniar gehienak errusiarzaleak direla eta ez da egia. Badago populazioaren ehuneko bat, 30a inguru, Ukrania Errusiaren parte izatea nahi duena baina zifra hori urruti dago hemen sinestarazi nahi digutenetik. Estatuari interesatzen zaion informazioa da, finean, hedabideetan eskaintzen dena, eta gutako askok, burua kakaz ez betetzeko, ez ditugu albistegiak ikusten.
Baduzu laster konponbidea etorriko denaren itxaropenik? Nondik etorri behar luke zure ustez?
Denon nahia da gerra lehenbailehen bukatzea, herrialdea berreraiki eta normaltasunera itzultzea. Ukraniar ekonomia beherantz dijoa eta ikusiko dugu guzti hau nola bukatzen den. Momentuz herritarroi tokatzen zaigu poltsikoak urratzea.
Arazorik baduzue eguneroko beharrak asetzeko?
Ukraniarren ekonomia gero eta okerrago dago. Prezioak gora doaz eta hryvya-ren (moneta) balioa beherantz… soldatak ematen du etxeko alokairua, argindarra eta ura ordaintzeko, baina tomate batzuk erostea, adibidez, ia ezinezkoa da. Ikasketak izanda ere bizimodua ateratzeko behartuta gaude edozertan lan egitera.
Txernobil elkartearen bitartez ezagutu duzu zuk Soraluze.
Hondamendiaren ostean, gazteen osasuna hobetzea helburu zuen Txernobil elkartea sortu zuten eta eurei esker ezagutu nuen nik Soraluzeko familia. 11 urte nituen lehenengoz etorri nintzenean,eta gogoan dut, hasieratik, etxean moduan sentitu nintzela. Maitasun osoz hartu naute beti, etxeko beste bat bihurtzeraino. Esan dezaket ia-ia hemen hezi nautela. Horregatik, erabaki dut denboraldi batez bada ere, hemen bizitzea; aukera berri bila jardun nahi dut eta zuen herria aproposa iruditzen zait horretarako.
Zein ezberdintasun dago Ivankiv eta Soraluzeren artean?
Niri, hemen, kalean dagoen giroa gustatzen zait; astegunetan ere jendea dabil hara eta hona, kirola egiten, poteoan, jolasean … herri bizia eta jatorra dela iruditzen zait. Ukrania zentzu horretan ezberdina da; han lagunak asteburuetan batzen gara eta leku konkretu batean pasatzen dugu arratsaldea. Kultura ezberdinak dira … nire herrialdean, adibidez, normala da gazte-gaztetatik guraso izatea, umearen bizi-kalitate eta osasuna hobea izango denaren ustea dago. Hemengo gazteek, berriz, orokorrean, beste buruhauste batzuk dituzte.
Txernobilgo zentralaren ondorioak jasaten jarraitzen duzue oraindik?
1986ko hondamendia gertatu zenean, erradiazio arriskuagatik zentraletik 60 kilometrora zeuden herri eta hiriak jendez hustu egin behar izan zituzten. Nire herria Txernobiletik 80 kilometrora dago eta isuria gertatu zenean agintariek arriskutik kanpokotzat izendatu zuten gure eremua, baina horrek ez du esan nahi eraginik jasan ez dugunik. Ukraniako iparraldean herritar askok nekazaritzatik ateratzen zuten bizimodua eta lur guzti horiek kutsatuta jarraitzen dute oraindik. Gaur egun, gainera, isuriagatik osasun arazo larriak ari dira azaleratzen. Jendea lehenago ari da hiltzen.
Non ikusten duzu zure etorkizuna?
Batek daki zer gertatuko den. Martxoan heldu nintzen Soraluzera eta epe motzean lan bat topatzea gustatuko litzaidake. Kiroldegiko bazkide egin naiz eta Sorarekin ere entrenatzen dut astean hirutan. Azken batean, gustatuko litzaidake beste soraluzetar bat gehiago izatea.
Hizkuntzaren aldetik zela moldatzen zara? Euskaraz badakizu? Gustatuko litzaizuke berba egitea?
Gazteleraz badakit, etorri nintzen lehen alditik fin-fin aritu dira niri gazteleraz irakasten. Aukera izatekotan itzultzaile lanak egitea gustatuko litzaidake; errusieraz, ukranieraz eta gazteleraz ongi moldatzen naizela baliatuta. Hala ere, euskaraz ez jakitea botatzen dut faltan, Soraluzen asko hitz egiten dela iruditzen baitzait. Agian, irailean emango ditut zuen hizkuntzan trebatzeko lehen urratsak.