Como é a túa poblo natal, Cortegada?
Situada na provincia de Ourense, é unha das corentenas aldeas que se atopan dentro do municipio do Ríos. Hai outra Cortegada, encostada á capital, pero a nosa é unha pequena aldea. Oxe en dia ten unha poboación de trinta habitantes. Máis no verán. Moitos veciños viñeron vivir a Bilbao e agora renovaron a súa casa e volven no verán.
Saíu moita xente a vivir fóra?
Si, de Galicia acudiu moita xente a Brasil, a México, a Euskal Herria ou a Barcelona. A miña avoa, a nai da miña nai, por exemplo, foise a Brasil e non voltoo. En Ermua e a súa contorna viven moitas persoas.
Xente que vivía da agricultura?
Si e pra sobrevivir, non para máis. Os meus pais tiñan nove vacas, ovellas, galiñas, seis porcos… Tamén faciamos viño. Labraban a terra con cabalete. O meu pai ía co burro a comprar o xénero, vendía plátanos, etc. e vendía de casa. A nosa familia pasouno mal. A avoa quedou viúva e tiveron que pedir un préstamo ao terratenente porque a casa queimouse dúas veces. Logo mellorou a situación e o meu pai abriu unha cantina. Eu desde pequena coñecín o ambiente do bar. Alí tivemos a primeira televisión do pobo.
Na aldea fálase o galego?
Si, todo. Alí a xente arránxase en castelán porque non se escolarizou. O meu home entende pero non fala e cando vai e empeza en castelán todos tentan responder en castelán introducindo algunhas palabras en castelán.
Como é a cultura galia?
Traballo, traballo, traballo e traballo. Esa é a cultura galega e o que nós ensinaron. Neste sentido, aseméllase moito á vida dos caseríos de aquí. Quizais aquí habería máis ferramentas antes, pero no resto a vida foi a mesma. A linguaxe é o que cambia.
Cando saichos da túa aldea?
Eu saín aos dezaseis anos e vin co meu irmán a Bilbao. Empecei a estudar administrativo. O meu irmán quería que traballase na súa empresa pero eu non quería. Deixei os estudos e marche a vivir á miña irmá, en Bilbao. Traballei internamente e coñecín ao meu marido nas miñas viaxes a Galicia. Casei en Tarragona porque traballaba alí o meu home e de alí fomos a Galicia, de alí a Ermua, porque o meu home é de Ermua, da alí a San Sebastián e finalmente a Soraluze, porque unha sobriña do meu marido vivía alí. Iso foi hai vinte anos e desde entón vivo aquí.
Que botas en falta?
Véñenme bos recordos da infancia. Tranquilidade. De vacacións vou alí e de alí volvo cargadas as pilas. É de alí como nos caseríos de aquí, baixas porque necesitas médico, pero cando estás arriba tes todo. Agora a miña filla vive alí co seu fillo pequeno e alí o neno pequeno fai o que quere. O meu fillo tamén vive en Verin, a cinco minutos do pobo. Sinto o seu baleiro. Polo demais, e no bar falo de galego con algún galego e xente da qui como Aitor Amor.
Agora fixéchesche cargo do bar Herriko Etxea.
Si, tomei o bar en xaneiro. Teño problemas de saúde no brazo e prefiro traballar pra min mesmo até recuperarme. Podía estar sen traballar pero eu sempre fun economicamente independente e teño que traballar para sentirme ben.
Cal é o teu obxectivo?
Eu quero que veña xente e goce todo o mundo: petiscos, bo ambiente, conversacións, risas… A min gostame o bo ambiente. Tamén ofrezo comidas ou ceas, por encargo, pra que eu poida comprar comida no pobo e así poder cociñar co xénero adquirido no momento. Tamén ofrezo comida para levar a casa: polbo, callos…